Akhisar Eski Belediye Meydanı

1954 İmar Planı’nda Eski Belediye’nin parkı olarak kullanılan ancak 1986 İmar Planı ile otopark alanına dönüştürülen ve yarışma kapsamında da otopark alanı olarak işaret edilen alanın Şehit Necdi Şentürk Parkı’ndan çaldığı alanı dert edinir. Şartnamede tarihsel ve kültürel süreklilik üzerine yapılan vurguya rağmen, yarışma alanının sınırlarının Tarihi Park Sineması, Eski Belediye Binası, Gülruh Sultan Camii, Eski Halk Evi’ni kapsayan alan/meydan olarak sınırlandırılmasını reddeder.

Tarihsel yerleşim dokularına dair bir analiz yapıldığında; Antik Dönem, Roma-Bizans Dönemi, Geç Osmanlı-Erken Cumhuriyet Dönemi yerleşim doku sınırlarının kesiştiği noktada Kültür Parkı olarak tanımlanan Şehit Necdi Şentürk Parkı olduğu açıkça görülür. Bu bağlamda, projede koruma kavramı üzerinden sorgulamalar yapılmıştır. Korunan şeye ve koruma amacına göre “koruma” biçim alır düşüncesiyle öneri projede; yapıların korumasından öte/korunması yanında, bu alanda yer alan yapıların kullanımının toplumsal yaşama dahil olmasını sağlamak amacıyla, tüm bu farklı dönemlerin kesiştiği, adeta dokular arasında bir konnektör görevi gören Şehit Necdi Şentürk Parkı’nın bütünlüğünün korunmasına ve çevresindeki önemli kamusal yapıların fonksiyonlarından enerji alarak oluşturulan fonksiyon bantları dahilinde yapısal ve bitkisel peyzaj ögeleriyle kullanımının güçlenlendirilmesine birincil derecede önem verilmiştir. Kaldı ki yarışma alanı ve çevresi morfolojik olarak da incelendiğinde, Şehit Necdi Şentürk Parkı, sokak dokusu, kentsel arazilerin biçimleri ve parsel düzeni bağlamında ara kesit/ara yüz olarak tariflenebilir. Özetle, yapıyı çevresiyle beraber bir değerler bütünü olarak korumak, sadece yapıyı/yapıları değil aslen doğayı korumak ve toplumsal kullanımı kuvvetlendirerek bölgeye enerji getirmek projenin en temel amacı olarak görülmüştür. Bölgedeki ‘önemli’ yapıların da (ki bu yapıların aynı zamanda kamusal nitelikleri nedeniyle çekim merkezi olduğu söylenebilir) Kültür Parkı ile ilişkisinin 144. Sokak arakesitinde birleştirici bir tasarım ögesi olarak kullanabileceği ön görülmüştür. Bunun yanı sıra; morfolojik olarak kentsel dokuda tespit edilen ve 144. Sokak’ın aynı zamanda ayrıştırıcı bir özelliğinin de olması dikkat edilmesi gereken bir diğer noktadır. Bu doğrultuda, daha üst ölçekten 144. Sokak aksı incelenecek olursa; Geleneksel Çarşı bağlantısı ve Sarı Ahmet Paşa Külliyesi-Gülruh Sultan Külliyesi arasındaki tarihsel aksın Eski Belediye Binası’nda sönümlendiği tespit edilmiş olunup, Park’ın sonuna (150. Sokak) kadar -ki bu sokak da Stadyum, Eğitim Yapılarını ve Eski Pazar Yeri’ne bağlamakta ve aynı zamanda kentsel sit alanı sınırları içinde de kalmaktadır- devamlılığının sağlanması düşünülmüştür. Şartnamede belirtilen Yeni Belediye Binası’nın bulunduğu zon ile Geleneksel Çarşıdan gelen ve Eski Belediye Binası meydanında halihazırda var olan kopukluk özeline inildiğinde; özellikle Tepe Mezarlığı ve Yeni Belediye Binası bölgesinde yapıların ticari kullanımlarında konut ve ticaret karma kullanımının yoğun olduğu, ancak Eski Pazar Yeri Bölgesi incelendiğinde fonksiyonel zonun yalnızca konut zonuna dönüştüğü görülmektedir. Bu doğrultuda, Geleneksel Çarşı’dan gelen ticari aksın 1954 İmar Planı’ndan beri kentin meteorik boşluğu olan Eski Hayvan Pazarı’nın meydanlaştırılarak; hem ticaretin Yeni Belediye Binası Bölgesi’nden, hem Geleneksel Çarşı Bölgesi’nden Kültürel Park’ın bittiği 150. Sokak’a kadar devamlılığının sağlanması düşünülmüştür. Bu karar bağlamında imar planında Belediye kullanım alanı olarak gözüken iki yapı adasının istimlak edilmesine karar verilmiştir. Öneri yeni Meydan’a kalıcı ticari fonksiyonlar dışında, tarihindeki kullanımına atıfla yine Pazar yeri, miting alanı, konser alanı ve yakın zamanda iptal edilen Açık Hava Sinema fonksiyonları yüklenmiştir. Meydanın, istimlak sonrası Kültürel Park’a da dayanması, hem Park’ın hem de yeni Meydan’ın gece-gündüz kullanımlarını da önemsendiğini destekler. Özetle, öneri yeni Meydan ile hem Geleneksel Çarşı ticari aksı, hem de Park’ın meydanın enerjisiyle hareketlenmesi sağlanmıştır. Buna ek olarak, aslında Geleneksel Çarşı bölgesinde Sarı Ahmet Paşa Külliyesi Meydanı, Eski Belediye-Gülruh Sultan Cami Meydan’ına ek, bugün önerilen (günümüz) yeni Pazar Yeri-Etkinlik Meydanı tasarlanarak 144. Sokak Aksında farklı dönemlere ait Meydanlar tanımlandığı da söylenebilir.

Kentsel ölçekte yukarıda bahsedildiği üzere tarihsel ve fonksiyonel açıdan omurga tarif eden 144. Sokak, bina ölçeği özelinde, Arkat/Alle olarak fizikselleşerek Park’ın bahsi geçen ara yüzüne dönüşür. Bu doğrultuda, toplumsal bellek ve kent hafızasına atfen bina ölçeğinde, akıllarda yer tutmuş/tutan Eski Belediye Binası’nın cephe modülünün soyutlaştırılarak tüm plan, cephe kurgusunun temelini oluşturarak projenin diğer bir ana kararı olduğu ileri sürülebilir. Projede, Eski Belediye Binası ile başlayan bu modülasyon, Arkat/Alle ile devam eder ve Yeni Pazar Yeri-Etkinlik Meydanı’nda da kullanılarak bütüncül bir dil oluşturur. Proje kapsamında Yeni Belediye Binası ile Eski Belediye Binası-Gülruh Sultan Cami arasındaki bağı güçlendiren Parkı’nda içinden geçen aks tasarlanmıştır. Bu aks üzerinde olabildiğince tarihi binalardan uzak (görece Yeni Belediye Binası yakın), yine aynı mimari dilde (modülasyon sisteminde) tasarlanmış seyir kulesi projeye eklemlenen bir diğer çekim merkezi olarak projeye dahil edilmiştir.

Kentsel yaklaşımdan, bina ölçeğine toplumsal bellek ve kent hafızasına dair verilen kararlara ek olarak; Eski Belediye Binası’nın Kent Müzesi’ne, Eski Halk Evi/Eski Kız Meslek Lisesi’nin ise Halk Evi/Halk Eğitim Merkezine dönüştürülmesine karar verilmiştir.

Kent Müzesi’nin bina ölçeğindeki yaklaşımına geçilecek olursa, kent ölçeğinde farklı dönemlere ait meydan kararında olduğu gibi eski-yeni diyalektiği içinde biçimlenmesi ve eklemlenen kısım ile var olanın ayrımının da Park, Meydan’dan okunması istenmiştir. Yarışma özelinde 100 araçlık istenilen otoparkın, Kent Müzesi’nin arka parselini de temizleyerek iki katta, giriş-çıkışı 2. Sokak’tan olacak şekilde çözülmesi önerilmektedir. Buna ek olarak Pazar kurulmayan zamanlarda otopark olarak kullanılan halihazırdaki Pazar Yeri ve 150. Sokak’tan Pazar Yerine yaklaşırken kullanılan park alanı için de, öneri Yeni Pazar Yeri-Etkinlik Meydanı’nın altı da otopark alanı olarak ön görülmektedir. Hatta, Yeni Pazar-Etkinlik Meydanı’nda iki katlı sayıca çok araç toplayacak bu yeni otopark yeri bile kendi başına bölgenin Otopark ihtiyacını sağlayabileceği de söylenebilir.

Son olarak, 144. Sokak’ın yukarıda bahsedildiği üzere hem Park ve Yeni Pazaryeri-Etkinlik Meydanı, hem Geleneksel Çarşı, Kent Müzesi-Gülruh Sultan Cami- Halk Evi Meydanı ile yaya ilişkisini sağlamak, hem de ticari, kültürel, okullar bölgesi arasındaki trafiğin yavaşlatılmış döşeme ile kontrolüne, şartnamede işaret edilen trafik sorunu ve durakların ise Tireli Bahri Bey Caddesi ve 150. Sokaklarda çözülerek 144. Sokak yoğunluğunun indi-bindi trafiğinden arındırılarak hafifletilmesine karar verilmiştir. Buna ek olarak da Kent Müzesi-Gülruh Sultan Camii-Halk Evi göbekleri düzenlenmiş, Gülruh Sultan Camii, Halk Evi önü Meydanı da sınırlarının yeniden düzenlenmesi ile yavaşlatılmış döşeme/yapısal peyzaj ögeleriyle yaya kullanımına katılmıştır.